Reggio Emilia: μια προσέγγιση ή μια στάση ζωής;

Μια επιστημονική έρευνα που ο κόσμος την γνωρίζει ως “Reggio Emilia approach”. 

Το 1991, το αμερικανικό περιοδικό Newsweek ανακήρυξε το Diana Preschool στο Reggio Emilia της Ιταλίας, από τα καλύτερα σχολεία στον κόσμο. Ως αποτέλεσμα, τα κέντρα προσχολικής αγωγής σε αυτήν την πόλη, κέρδισαν τη διεθνή προσοχή.  

Τι έκανε λοιπόν αυτή η μικρή ιταλική κοινότητα για να δημιουργήσει ένα παγκοσμίου φήμης εκπαιδευτικό σύστημα;  

Πώς λειτουργεί αυτό το σύστημα; 

Ο Bruner έχει ονομάσει το Reggio Emilia «μικρή πόλη – θαύμα», υποστηρίζοντας ότι τα σχολεία της είναι από τα καλύτερα που έχει δει, ενώ ο Gardner εξέφρασε την προσωπική του άποψη ότι «το Reggio αντιπροσωπεύει μια εκπαίδευση αποτελεσματική, όπου τα παιδιά μαθητεύουν στον ανθρωπισμό, ένα μάθημα που μπορεί να κρατήσει μια ζωή». 

Η ιστορία των πρότυπων κέντρων προσχολικής αγωγής του Reggio Emilia χρονολογείται από το 1945, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που απελευθερώθηκε η πόλη και τελείωσε ο Ναζισμός. Αυτό ήταν ένα γεγονός που έφερε την αναγέννηση σε αυτήν την πόλη. Έτσι οι κάτοικοί της, θέλοντας να επενδύσουν στα παιδιά, που είναι το μέλλον, αποφάσισαν να χτίσουν ένα σχολείο. Ξεκίνησαν να χτίζουν “πέτρα – πέτρα” το πρώτο αυτοδιαχειριζόμενο σχολείο, στη Villa Cella. 

“Χτίσαμε μαζί τους τοίχους αυτού του σχολείου, άνδρες και γυναίκες, γιατί θέλαμε να είναι νέο και διαφορετικό για τα παιδιά μας.” Οι άνθρωποι της Villa Cella, Reggio Emilia, Μάιος 1945. 

Έτσι ξεκίνησε αυτή η μάχη, αυτή η διεκδίκηση, των δικαιωμάτων των παιδιών. Ακόμα και σήμερα συνεχίζουν να επιθυμούν ένα σχολείο διαφορετικό και πάντα καλύτερο για τα παιδιά διεκδικώντας ποιοτικές υπηρεσίες για τα αυτά. 

Το 1963, μια μεγάλη στιγμή έρευνας και εξέλιξης ξεκινά, ιδρύεται το πρώτο δημοτικό νηπιαγωγείο, το πρώτο σχολείο προσχολικής αγωγής. Αυτή η ιστορία έχει διάφορους πρωταγωνιστές, ξεκινώντας από τον τότε δήμαρχο της πόλης (Renzo Bonazzi), αλλά και μία ακόμα σημαντική μορφή, τον Loris Malaguzzi. 

Ο Loris Malaguzzi ήταν δημοσιογράφος, ψυχολόγος και παιδαγωγός, υπήρξε ο βασικός ιδρυτής αυτής της φιλοσοφίας. Έδωσε μεγάλη αξία στα παιδιά, στο βρέφος, στο μικρό παιδί, εστίασε στην σημαντικότητα του να δίνεται βάση στις ικανότητές τους και αυτό θα είναι η αφορμή για ένα καλύτερο μέλλον. Βασικό έργο του Malaguzzi, ήταν να εκπαιδεύσει παιδαγωγούς και γονείς, να θέσει τις βάσεις ώστε να έχουν συνεργασία. 

 “Οι γονείς πρέπει να βλέπουν τα παιδιά τους όχι απλά ως παιδιά τους, αλλά ως πολίτες της κοινωνίας και μελλοντικούς πολίτες του κόσμου.” Loris Malaguzzi 

Σήμερα, το Reggio Emilia έχει πάνω από 35 δημοτικά νηπιαγωγεία και παιδαγωγοί από όλο τον κόσμο παρακολουθούν συνέδρια και σεμινάρια για να μάθουν για το σύστημα. 

Τα Δημοτικά Κέντρα Βρεφών-Νηπίων Reggio Emilia παρέχουν προγράμματα προσχολικής ηλικίας για παιδιά από τη γέννηση έως 3 ετών και 3-6 ετών. Η φιλοσοφία υποστηρίζει έναν νέο τρόπο σκέψης για τα παιδιά, όπου όλα και ειδικά εκείνα που θα μπορούσαν να περιθωριοποιηθούν, θεωρούνται γεμάτα δυνατότητες. 

Αυτή η πρωτοποριακή παιδαγωγική φιλοσοφία, βασίζεται στις ιδέες πολλών σπουδαίων στοχαστών, παιδαγωγών, ωστόσο είναι πολύ περισσότερο από ένα εκλεκτικό μείγμα θεωριών. Μια φιλοσοφία που βλέπει τα παιδιά ως όντα με αυτοπεποίθηση, υπεύθυνα, ανεξάρτητα, δημιουργικά και περίεργα. Τα παιδιά έχουν περισσότερα δικαιώματα απ’ ό,τι ανάγκες. Οι σκέψεις και οι επιθυμίες τους ακούγονται και εκτιμώνται με δημοκρατικό τρόπο καθώς διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην θεμελίωση των γνώσεών τους. 

Αυτή η προσέγγιση καθιέρωσε μια νέα “εικόνα του παιδιού” ως έξυπνη, ικανή και δυνατή. Καθιέρωσε ένα νέο ρόλο του δασκάλου ως παρατηρητή, ακροατή, συμμαθητή και διαμεσολαβητή και μια νέα άποψη για τη σημασία ενός καλά σχεδιασμένου περιβάλλοντος. 

Έχει δοθεί μεγάλη σημασία στο περιβάλλον, αλλά και στις διάφορες ευκαιρίες που μπορεί να δώσει στο παιδί, όταν είναι καλά οργανωμένο και δομημένο. Αρχιτέκτονες και δάσκαλοι συνεργάστηκαν, μοιράστηκαν διάφορες εμπειρίες και ιδέες και με αυτόν των τρόπο σχεδιάστηκαν οι δομές. Μελέτησαν πως η αυτονομία και η ανάπτυξη των παιδιών επηρεάζεται και υποστηρίζεται. 

Όσον αφορά το περιβάλλον μιας τάξης σε αυτά τα σχολεία, είναι πάντα ελκυστικό. Οι δάσκαλοί της μπορούν να κάνουν παρατηρήσεις για το πως τα παιδιά ερευνούν και ανακαλύπτουν καινούρια πράγματα. Υλικά, εργαλεία, αντικείμενα, όργανα, εξοπλισμός βρίσκονται στην διάθεση των παιδιών για να δημιουργήσουν. Πολλά από τα πράγματα που υπάρχουν στο περιβάλλον τους, δεν είναι πάντα σχεδιασμένα για αυτά, όπως προβολείς, web κάμερες, μικροσκόπια, καθρέφτες, φωτοτράπεζες, δηλαδή είναι πράγματα που χρησιμοποιούνται σε άλλους κλάδους πχ ιατρική, φωτογραφία κλπ ή στην καθημερινότητα. Όμως όλα αυτά τα πράγματα είναι ενδιαφέροντα στα μάτια των παιδιών και μπορούν να προσφέρουν σε αυτά εμπειρίες. 

Τα παιδιά είναι οι ερευνητές και οι δάσκαλοι βρίσκονται δίπλα τους. 

Το σχολείο είναι ένα μέρος που παράγει κουλτούρα, παράγει πολιτισμό. 

Η προσέγγιση Reggio Emilia προωθεί την επανεξέταση της παιδικής ηλικίας και καλεί την κοινωνία να εκτιμήσει τις δυνατότητες, και τις ικανότητες των παιδιών. 

Κάποια κομμάτια του εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται στις τάξεις των σχολείων του Reggio Emilia, μπορείς να τα βρείς και στο ηλεκτρονικό κατάστημα του for kids.

Μπορείς να βρεις Φωτοτράπεζες.

Ένα τραπέζι που η πάνω επιφάνειά του εκπέμπει φως. Όμως πάνω σε αυτή την επιφάνεια, το παιδί μπορεί να κάνει οτιδήποτε κάνει και σε μία κανονική επιφάνεια τραπεζιού.

Η φωτοτράπεζα παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες για παιχνίδι και μάθηση, ενθαρρύνει την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και την αισθητηριακή εξερεύνηση.

Το φως δημιουργεί μία αίσθηση ηρεμίας στα παιδιά, προσελκύει την προσοχή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα και διεγείρει την περιέργειά τους. Έτσι, αποτελεί ένα συναρπαστικό τρόπο για αυτά να εξερευνήσουν το φως, τα χρώματα, τις φόρμες και τα σχήματα.

Μέσα απο το παιχνίδι και την εξερεύνηση, αναπτύσσεται η κριτική σκέψη σε όλους τους τομείς της μάθησης και βελτιώνονται οι δεξιότητες του παιδιού.